Kinderen 2-3 jaar - Sleep habits questionnaire

Achtergrond
Slaapproblemen zijn veelvoorkomend op de kinderleeftijd. Het is bekend dat slaapproblemen van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling en het dagelijks functioneren van kinderen. Het is daarom belangrijk dat slaapproblemen goed opgespoord kunnen worden zodat tijdig hulp geboden kan worden.

De Children’s Sleep Habits Questionnaire is een ouderrapportage vragenlijst die bestaat uit 33 vragen over slaap van het kind. De vragen zijn verdeeld over 8 subschalen, waarmee verschillende slaapdomeinen gemeten kunnen worden: Bedtime resistance (problemen rondom het naar bed gaan), Sleep onset latency (problemen met in slaap vallen), sleep duration (slaapduur), daytime sleepniness (vermoeidheid overdag), night awakening (nachtelijk wakker worden), Sleep disordered breathing (ademhalingsproblemen tijdens het slapen), Parasomnias (ongewone gedragingen tijdens de slaap). Daarnaast kan er een totaalscore berekend worden over alle vragen. De vragenlijst is in Amerika ontwikkeld voor kinderen van 4-10 jaar maar wordt ook vaak gebruikt voor jongere kinderen. De Nederlandse versie van de vragenlijst blijkt goed te werken bij Nederlandse kinderen van 4-10 jaar.

Doel van het onderzoek
Het doel van dit onderzoek was om te beoordelen of  de CSHQ ook goed werkt in Nederlandse kinderen van 2-3 jaar. Daarnaast zijn er Nederlandse normgegevens verzameld voor deze leeftijdsgroep. 

Uitvoering en resultaten van het onderzoek
In samenwerking met TNS-nipo is een steekproef van 331 ouders van 2-3 jarige peuters uit de algemene Nederlandse bevolking getrokken. Van deze ouders hebben 201 (61%) de CSHQ ingevuld.

- De structuur met de 8 subschalen kon niet worden bevestigd in deze populatie. De totaalscore over alle vragen (33 items) was wel betrouwbaar in 2-3 jarige peuters.
- De normscore van de totaalscore is berekend voor 2-3 jarige peuters.
- De vragenlijst was goed in staat om kinderen met slaapproblemen te onderscheiden van kinderen zonder slaapproblemen. 
- De normscore van de totaalscore voor 2-3 jarige peuters was hoger dan de normscore die eerder berekend was voor 4-10 jarige Nederlandse kinderen.

Betekenis voor de zorg en het onderzoek
De vragenlijst geeft de mogelijkheid om een totaal beeld van de aanwezigheid en ernst van slaapproblemen weer te geven en onderscheid te maken tussen kinderen mét en zonder slaapproblemen. Voor onderzoeksdoeleinde wordt op basis van dit onderzoek geadviseerd om in deze leeftijdsgroep alleen de totaalscore van de CSHQ te gebruiken. Om beter inzicht te krijgen op welk gebied de slaapproblemen zich afspelen kunnen in de klinische praktijk, ondanks dat de betrouwbaarheid niet aangetoond kon worden, de subschalen gebruikt worden. Daarnaast is het voor zowel zorg als onderzoeksdoeleinde van belang dat leeftijdsadequate normgegevens gebruikt worden.

Vroege opsporing van psychosociale problemen bij kinderen is van belang om tijdig hulp te kunnen bieden. De ouderversie van de Strengths and Difficulties Questionnaire (SDQ) is geschikt voor monitoring en screening in de kindergeneeskundige praktijk omdat het een korte vragenlijst is die psychosociaal functioneren meet in een brede leeftijdsrange, 2 t/m 18 jaar.
De SDQ bestaat uit 25 vragen onderverdeeld in vijf schalen: Emotionele symptomen, Gedragsproblemen, Hyperactiviteit en aandachtsproblemen, Problemen met leeftijdsgenoten,  Prosociaal gedrag. Samenvattende scores kunnen worden berekend voor: Internaliserend gedrag, Externaliserend gedrag en Totaal problemen.
Doel van het onderzoek
Het onderzoek had tot doel Nederlandse normgegevens te verzamelen voor de ouderversie van de SDQ voor kinderen van 2 t/m 18 jaar.

Uitvoering en Resultaten
Met hulp van TNS NIPO is uit de algemene Nederlandse bevolking een steekproef getrokken van 1947 ouders van kinderen in de leeftijd van 2 t/m 18 jaar. In totaal hebben 1174 (60.3%) ouders de SDQ ingevuld.
- Normscores (gemiddelde, mediaan, %  met score in klinische range) zijn berekend in vier leeftijdscategorieën, naar geslacht: 2 t/m 3 jaar, 4 t/m 5 jaar, 6 t/m 11 jaar, 12 t/m 18 jaar.
- In de leeftijdscategorieën 2 t/m 3 jaar en 4 t/m 5 jaar konden niet alle schaalscores  en samenvattende scores worden berekend vanwege onvoldoende interne consistentie (Cronbach’s alfa coëfficient).
Betekenis voor de zorg
De beschikbaarheid van SDQ normgegevens maakt screening en monitoring van psychosociaal functioneren mogelijk in de klinische praktijk van de kindergeneeskunde. Tevens biedt de beschikbaarheid van de normgegevens mogelijkheden voor onderzoek naar psychosociaal functioneren van kinderen die opgroeien met een chronische ziekte.

Klik hier voor het artikel over de Sleep Habits Questionnaire.